مقدمه: کارشناسان اصلاح نباتات برای انتخاب اهداف اصلاحی خود از بین صفات فیزیولوژیکی مختلف، در جست‌و‌جوی صفات بارز موثر بر عملکرد هستند این موضوع منجر به پیدایش مفهومی به نام تیپ ایده‌آل شده است. دستیابی به نوع ایده‌آل گیاهان زراعی مستلزم استفاده از روش های آماری مناسب است. هدف این تحقیق معرفی روش استفاده از مدل سازی رگرسیونی برای تعیین تیپ ایده‌آل گیاهان زراعی بر روی گیاه برنج می باشد. در برنامه های اصلاحی، برآورد میزان عملکرد بسیار مهم است و این موضوع بر اساس تغییر در صفات مؤثر گیاه که با استفاده از مدل‌سازی رگرسیونی قابل شناسایی است. در اصلاح نباتات همبستگی بین صفات از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا میزان و نوع رابطه بین دو یا چند صفت را تعیین می کند. همبستگی بین صفات مختلف می‌تواند به محققین در انتخاب صفاتی که مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد موثرند کمک کند. مواد و روش‌ها: برای این منظور، مطالعه‌ای بر روی 124 لاین نسل نهم دو رقم برنج اهلومی طارم و درفک در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دو فصل زراعی در دانشگاه گنبدکاووس انجام شد. آبیاری تا مرحله حداکثر پنجه زنی در شرایط بدون تنش (غرقابی) انجام شد. از این مرحله تا پایان دوره رشد آبیاری به طور کامل قطع شد. از بین صفات اندازه گیری شده با استفاده از رگرسیون گام به گام، چهار صفت وزن بوته، وزن خوشه، وزن 100 دانه و شاخص برداشت شناسایی شدند که بیشترین نقش را در افزایش عملکرد داشتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارSASصورت گرفت. نتایج: همبستگی بین صفات انتخاب شده و میزان افزایش عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفت و میزان افزایش عملکرد (درصد) ناشی از آن صفت نسبت به افزایش کل عملکرد محاسبه شد. با توجه به همبستگی منفی بین شاخص برداشت و وزن بوته، سه فرضیه مورد بررسی قرار گرفت. در صورتی که همبستگی بین شاخص برداشت و وزن بوته شکستنی نباشد، تغییرات عملکرد ایدئوتیپ 1125.5 کیلوگرم در هکتار افزایش می‌یابد. اگر با افزایش وزن بوته، شاخص برداشت در حد متوسط بماند، 78/850 کیلوگرم در هکتار افزایش می یابد و اگر همبستگی بین وزن بوته و شاخص برداشت شکستنی باشد، 5/148 کیلوگرم در هکتار افزایش می یابد. روش مورد استفاده در این تحقیق با توجه به محسوس بودن تفاوت های ژنتیکی لاین ها می تواند راهی برای حرکت اصلاح کنندگان به سوی افزایش عملکرد در ارقام برنج باشد. نتیجه‌گیری کلی: هدف این مقاله معرفی روش استفاده از مدل‌سازی رگرسیونی در تعیین تیپ ایده‌آل گیاه زراعی برنج است و با توجه به همبستگی منفی بین دو صفت شاخص برداشت و وزن بوته سه فرضیه مطرح شد. نتایج نشان داد اگر در ارتباط صفات انتخاب شده تغییر ایجاد شود باعث افزایش عملکرد خواهد شد.
Faramarzi Kohsar H, Sabouri H. Investigating the physiological characteristics affecting the ideal type of rice (Oryza sativa) in favorable conditions flooded. 3 2023; 7 (13) :79-92 URL: http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-405-fa.html
فرامرزی کوهسار حدیثه، صبوری حسین. بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی مؤثر بر تیپ ایده‌آل برنج (Oryza sativa) در شرایط مطلوب (غرقاب). 1. 1402; 7 (13) :79-92
