مقدمه: نخود سبز(Pisum sativum L.)لگوم یکساله فصل خنک، غنی از اسیدهای آمینه ضروری لیسین و تریپتوفان بوده و از نظر تناوب زراعی و نیز افزایش تنوع زیستی حائز اهمیت است. این گیاه با توانایی تثبیت نیتروژن، استفاده از بارندگیهای پائیزه و شکستن چرخه بیماریها و آفات اهمیت ویژهای دارد. این آزمایش به‌منظور تعیین زمان آبیاری و آرایش کاشت مناسب نخود سبز اجرا گردید. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثرات آبیاری تکمیلی و آرایش کاشت بر عملکرد غلاف و اجزای عملکرد در نخود سبز رقم گرین‌ارو آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد واقع در استان گلستان طی دو سال (1398-1397) اجرا شد. کرت اصلی شامل چهار تیمار آبیاری: یک نوبت آبیاری در مرحله شروع گلدهی، یک نوبت آبیاری در مرحله شروع غلاف‌دهی، دو نوبت آبیاری در مراحل شروع گلدهی و شروع غلاف‌دهی و بدون آبیاری و کرت فرعی ترکیبی از دو عامل فاصله ردیف کاشت (17 و 34 سانتی متر) و فاصله روی ردیف (6، 8، 10 و 12 سانتیمتر) بود. صفات مورد بررسی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد غلاف و تعداد شاخه فرعی بود. نتایج: نتایج تجزیه مرکب در این آزمایش نشان داد اثر سال، فاصله ردیف و روی ردیف و اثر متقابل سال و آبیاری بر تعداد غلاف در بوته معنی‌دار بود. تعداد دانه در غلاف به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر فاصله روی ردیف قرار گرفت. وزن صد دانه به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر فاصله ردیف و روی ردیف قرار گرفت. عملکرد غلاف به‌طور معنی‌داری تحت تاثیر آبیاری، فاصله ردیف و روی ردیف قرار گرفت. یک نوبت آبیاری در مرحله شروع غلاف‌دهی و یا دو نوبت آبیاری (مرحله شروع گلدهی + شروع غلاف‌دهی) موجب افزایش عملکرد غلاف نخود سبز در حدود 1800 کیلوگرم در هکتارگردید. افزایش فاصله ردیف کاشت از 17 به 34 سانتیمتر موجب افزایش تعداد غلاف در بوته و عملکرد غلاف گردید. حداکثر عملکرد غلاف (16349 کیلوگرم در هکتار) در فاصله روی ردیف 10 سانتیمتر حاصل شد. کاهش بیشتر فاصله ردیف نتوانست کاهش تعداد غلاف در بوته را جبران کند. نتیجه‌گیری کلی: با توجه به نتایج میتوان فاصله ردیف 34 سانتیمتر و روی ردیف 10 سانتیمتر و یک نوبت آبیاری در مرحله شروع غلاف‌دهی را برای نخود سبز در منطقه گنبد توصیه نمود.
Sayyedi F, Mohammad Nezhad Y. Evaluation of the effects of supplemental irrigation and planting arrangement on yield and yield components of field pea (Pisum sativum L.) in Gonbad region. 3 2023; 7 (13) :37-48 URL: http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-402-fa.html
سیدی فرامرز، محمدنژاد یونس. بررسی اثرات آبیاری تکمیلی و آرایش کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود سبز در منطقه گنبد. 1. 1402; 7 (13) :37-48
