بررسی روابط منبع و مخزن گندم (Triticum aestivum L) در شرایط متفاوت محیطی
|
عباس ابهری*، علی اصغر آبسالان |
|
|
چکیده: (4230 مشاهده) |
چکیده
مقدمه: گندم زمستانه بیشترین اهمیت را در سیستمهای زراعی ایران دارد. شناخت روابط منبع و مخزن در فرآیند تولید مواد اصل از فتوسنتز در گندم میتواند در شناخت خصوصیات فیزیولوژیکی مناسب برای تغییر عملکرد دانه استفاده شود. کاهش تعداد دانه برای مطالعه روابط منبع و مخزن به شرطی با موفقیت همراه است که منبع محدودکننده باشد. اگر در روند انتقال مواد حاصل از فتوسنتز مانعی نباشد، عملکرد واقعی در اثر ظرفیت مخزن و یا محدودیت شیره پرورده و سهم انتقال مجدد ماده خشک به مخازن در گندم به ماده خشک اندامهای رویشی در مرحله گردهافشانی بستگی داشته و ماده خشک بیشتر اندامها در مرحله ذکر شده به افزایش حرکت مجدد مواد ذخیرهای به دانهها منجر میشود. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط مراحل فنولوژیکی با عملکرد گندم با توجه به روابط منبع و مخزن در شرایط متفاوت محیطی میباشد.
مواد و روشها: بهمنظور مطالعه ارتباط مراحل فنولوژیکی با عملکرد گندم با توجه به روابط منبع و مخزن در شرایط متفاوت محیطی آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار رقم گندم (بکراس روشن، پیشتاز، چمران و مهدوی) و چهار تاریخ کاشت (اول آبان، 25 آبان، 20 آذر و 15 دی) بود. این پژوهش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سبزوار اجرا شد.
نتایج: نتایج نشان داد که در سال اول روز از پنجهزنی تا طویل شدن ساقه با تاخیر در کاشت (از 25 آبان تا 15 دی) 85 روز کاهش یافت. تاخیر در کاشت باعث کاهش زمان تا رسیدن به گردهافشانی شد؛ بنابراین هم زمان تولید ماده خشک قابل انتقال و هم تولید آغازیهای سنبله، سنبلچه و گلچه (مخازن) را کاهش داد در نتیجه بر روابط منبع و مخزن تاثیر گذاشت. با افزایش میانگین دمای گردهافشانی تا رسیدگی فیزیولوژیکی مشخص شد که حرکت مجدد ماده خشک نیز کاهش یافت. رابطه تعداد دانه در مترمربع با حرکت مجدد ماده خشک از ساقه بهصورت خطی بود که نشاندهنده تاثیر مثبت تعداد و حجم مخزن بر تولید منبع و افزایش حرکت مجدد ماده خشک بود. درصد حرکت مجدد هم با افزایش تعداد دانه در مترمربع افزایش یافت؛ ولی از حدود 20000 دانه در مترمربع به بعد روند نزولی داشت. با تولید دانه بیشتر از 20000 عدد، در نتیجه مواد قبل از گردهافشانی صرف تولید آغازیهای تولید دانه شد؛ لذا ماده خشک کمتری ذخیره شده و در زمان پر شدن دانه به نسبت ذخیره کمتری موجود بود تا از طریق حرکت مجدد به دانه انتقال یابد.
نتیجهگیری: با افزایش زمان گردهافشانی تا رسیدگی فیزیولوژیکی حرکت مجدد ماده خشک از ساقه بهصورت خطی افزایش یافت. دما نیز طول این دوره را کاهش داد و طول دوره پر شدن دانه در تاریخ کاشتهای آخر کاهش یافت؛ بنابراین دما با تاثیر بر کاهش طول دوره پر شدن دانه میتواند بر حرکت مجدد ماده خشک ذخیره شده قبل از گردهافشانی نیز موثر باشد. دمای قبل از گردهافشانی از یک طرف آغازیهای تعداد دانه را کاهش داد و از طرفی تولید ماده خشک در این دوره کم شد بنابراین از این طریق میتواند بر روابط منبع و مخزن موثر باشد.
|
|
واژههای کلیدی: آغازی، دما، دوره پر شدن دانه، رسیدگی فیزیولوژیکی، گردهافشانی |
|
متن کامل [PDF 846 kb]
(442 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکوفیزیولوژِی دریافت: 1398/5/28 | پذیرش: 1398/5/28 | انتشار: 1398/5/28
|
|
|
|
|
ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|