|
اثر باکتری‌های حل‌کننده فسفات و قارچ میکوریزا بر خصوصیات ریشه و فعالیت برخی از آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان گندم در شرایط دیم
|
| رحیم ناصری*، مهرشاد براری، محمد جواد زارع، کاظم خاوازی، زهرا طهماسبی |
|
|
|
چکیده: (3982 مشاهده) |
مقدمه: گندم یکی از مهمترین گیاهان زراعی نواحی معتدل است. این گیاه زراعی در جاهایی کشت می‌شود که دمای بالا موجب محدودیت تولید می‌گردد. دمای بالا و وقوع تنش در ارتباط با گرم شدن جهانی بوده و خطری برای کاهش عملکرد گندم محسوب می‌گردد. اعمال تنش سبب تولید گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) در گیاه می‌گردد که به موجب آن ROSها می‌توانند موجب سرعت و اکسیداسیون مخرب اجزای سلولی گردند. بنابراین گیاهان با ایجاد یک سیستم دفاعی پویا مثل کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون و اسیدآسکوربیک سبب جاروب کردن ROSها می‌گردند. از سویی قارچ میکوریزا به‌وسیله القا ریشه‌های توسعه یافته موجب کاهش تنش اکسیداتیو در گیاه می‌گردد. مکانیسم‌های ممکن برای بهبود مقاومت به خشکی در گیاهان تلقیح شده با قارچ میکوریزا شامل افزایش هدایت هیدرولیکی سیستم ریشه، تنظیم روزنه‌ای، جذب آب در سطوح پایین رطوبت خاک، تنظیم اسمزی و نگهداری فشار تورگر حتی در شرایط پتانسیل آب بافتی، افزایش فعالیت فتوسنتزی، تجمع پرولین، کربوهیدرات و افزایش وضعیت تغذیه‌ای می‌باشد. علاوه‌بر این باکتری‌های حل‌کننده فسفات نیز نقش مهمی را در تغذیه فسفری از طریق افزایش قابلیت آن به گیاه به‌واسطه رهاسازی فسفات از فرم غیرآلی به آلی از طریق حل‌کردن و معدنی شدن بر عهده دارد.
مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی اثر باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا بر سیستم ریشه و فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان گندم دیم، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عامل رقم گندم در دو سطح (کراسسبلان و ساجی) و تیمار منابع کودی در هشت سطح شامل: 1) تیمار کنترل (عدم مصرف هیچ منبع کودی)، 2) 50 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 3) باکتری سودوموناس پوتیدا، 4) قارچ گلوموس موسه، 5) باکتری سودوموناس پوتیدا + قارچ گلوموس موسه، 6) باکتری سودوموناس پوتیدا + قارچ گلوموس موسه + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 7) باکتری سودوموناس پوتیدا + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر و 8) قارچ گلوموس موسه + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر بودند.
نتایج: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اثر برهمکنش رقم × منابع کودی بر خصوصیات ریشه و فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و خصوصیات فیزیولوژیکی تأثیر معنی‌دار داشت؛ به‌طوری‌که رقم ساجی در تیمار قارچ گلوموس موسه + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر موجب افزایش وزن تر ریشه (2/5 گرم)، وزن خشک ریشه (308/0 گرم)، محتوای آب ریشه (6/4 گرم)، حجم مخصوص ریشه (00057/0 گرم وزن خشک ریشه بر سانتی‌متر مکعب حجم خاک) و تراکم حجم ریشه (7/9 گرم وزن تر ریشه بر سانتی‌متر مکعب حجم خاک) گردید. آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و قندهای محلول تحتتأثیر اصلی رقم و منابع کودی معنی‌دار گردید. رقم ساجی دارای بیشترین آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و قندهای محلول بود. در بین تیمارهای منابع کودی نیز باکتری سودوموناس پوتیدا + قارچ گلوموس موسه + 25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر دارای بیشترین میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و قندهای محلول در برگ بود.
نتیجه‌گیری:نتایج این پژوهش بیانگر اثر مثبت و معنی‌دار باکتری‌های حل‌کننده فسفات و قارچ میکوریزا بر سیستم ریشه و برخی صفات فیزیولوژیک در گندم در شرایط دیم بود. باکتری‌های حل‌کننده فسفات و قارچ میکوریزا موجب افزایش وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، محتوای آب ریشه، حجم مخصوص ریشه و تراکم حجم ریشه نسبت به تیمار کنترل گردیدند، که این افزایش ریشه موجب بهبود رشد گیاه از طریق افزایش فعالیت خصوصیات فیزیولوژیکی و آنتی‌اکسیدانی شد. با توجه به اینکه کشت گندم دیم با تنش خشکی و گرما مواجه می‌گردد، رقم ساجی و استفاده از قارچ میکوریزا میتواند از طریق بهبود سیستم ریشهدهی و افزایش سطح آنتی‌اکسیدانتی گیاه بهترین نتیجه را در شرایط دیم از خود نشان دهد. |
|
| واژه‌های کلیدی: واژه‌های کلیدی: پراکسید هیدروژن، تراکم حجم ریشه، حجم مخصوص ریشه، کاتالاز |
|
|
متن کامل [PDF 940 kb]
(709 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکوفیزیولوژِی
دریافت: 1397/12/26 | پذیرش: 1397/12/26 | انتشار: 1397/12/26
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
