به‎منظور بررسی اثر باکتری­های محرک رشد و محلول ­پاشی عناصر کم­ مصرف منگنز (Mn) و روی (Zn) بر صفات مورفولوژیکی و رویشی گیاه ریحان (.Ocimum basilicum L)، آزمایشی به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 اجرا شد. فاکتور­های آزمایشی شامل تلقیح باکتری در سه سطح عدم تلقیح، تلقیح با باکتری­های ازتوباکتر و آزوسپیریلوم (AZB+AZL) و تلقیح با آزوسپیریلوم، سودوموناس و باسیلوس (AZL+PSF+BAS) و عناصر کم­ مصرف در چهار سطح (شاهد، منگنز، روی و منگنز+روی) بود. نتایج آزمایش حاکی از آن بود که ارتفاع بوته ریحان با کاربرد AZB+AZL و AZL+PSF+BAS همراه با محلول‌پاشی روی به‌ترتیب 33 و 29 درصد و سطح برگ در تلقیح با AZL+PSF+BAS و محلول­ پاشی منگنز+ روی به میزان 15 درصد نسبت به شاهد به‌ترتیب افزایش معنی ­دار و غیر­معنی­ دار نشان دادند. کاربرد AZB+AZL و AZL+PSF+BAS طول گل ­آذین را به­ ترتیب 33 و 35 درصد نسبت به عدم تلقیح بهبود بخشید. هم‌چنین، کاربرد AZL+PSF+BAS همراه با روی وزن تر ساقه، برگ و بوته و وزن خشک برگ را به‌ترتیب 45، 85، 63 و 48 درصد نسبت به شاهد به­ طور معنی­ داری افزایش داد. وزن خشک ساقه پس از تلقیح گیاه با باکتری­های AZB+AZL و محلول­ پاشی روی و روی+ منگنز از 33 تا 50 درصد نسبت به تیمار عدم تلقیح افزایش یافت. هم‌چنین، کاربرد هم‌زمان ازتوباکتر و آزوسپیریلوم و محلول­ پاشی روی و روی+ منگنز موجب بهبود 17 تا 30 درصدی وزن خشک بوته گردید. در مجموع، نتایج بیانگر پاسخ مثبت گیاه ریحان به کاربرد هم‌زمان باکتری­های محرک رشد و محلول­ پاشی توأم عناصر کم­ مصرف روی و منگنز بود.