RT - Journal Article T1 - JF - gnbd-arpe YR - 2020 JO - gnbd-arpe VO - 6 IS - 2 UR - http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-375-fa.html SP - 149 EP - 166 AB - چکیده مقدمه: کنجد گیاهی دانه روغنی بوده که از لحاظ چربی و پروتئین دانه اهمیت اقتصادی بالایی دارد. با توجه به عملکـرد کم کنجد، کشت آن در مقایسه با سایر محصولات کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا یافتن رقمی پرمحصول با عملکرد بالا و درصد روغن بالا در این زمینه ضروری به نظر می­رسد. مواد و روش­ها: جهت بررسی خصوصیات زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام برتر کنجد در شـرایط اقلیمـی منطقه شمال غربی کشور، آزمایشی در سال زراعی 1397-1396 روی 10 رقم کنجد در قالب یک طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. ارقام مورد بررسی شامل اولتان، یکتا، مغان 17، کرج 1، ناز چند شاخه، ورامین 37، چینی، هندی 14، پاناما و محلی بهبهان بودند. نتایج: نتایج نشان داد که ارقام مورد مطالعه از نظر صفات تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، شاخص سطح برگ، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، طول دوره گلدهی، تعداد شاخه­‌های فرعی، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن، عملکرد روغن، وزن هزاردانه و عملکرد دانه دارای اختلاف معنی­‌داری بودند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که رقم یکتا بیشترین مقادیر تعداد کپسول در بوته (200/115)، تعداد دانه در کپسول (967/92)، شاخص سطح برگ (48/2)، عملکرد بیولوژیک (17/6591 کیلوگرم در هکتار)، درصد روغن دانه (03/55 درصد) و طول دوره‌­ی گلدهی (633/38) را به خود اختصاص داده در حالی‌که رقم هندی 14 کمترین میزان صفات مذکور را داشت. همچنین نتایج نشان داد که رقم یکتا با داشتن 33/123 سانتی‌متر دارای بیشترین ارتفاع، با تولید 23/811 کیلوگرم در هکتار بالاترین مقدار عملکرد روغن و بالاترین عملکرد دانه (77/1473 کیلوگرم در هکتار) را در بین ارقام به خود اختصاص داده و ارقام های هندی 14 و چینی کمترین میزان صفات مذکور را داشتند. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی می‌­توان گفت رقم یکتا با توجه به برتر بودن از لحاظ صفات مورد بررسی جهت کشت اول در منطقه مغان قابل توصیه است؛ اما با توجه به اینکه در منطقه مغان کنجد به صورت کشت دوم صورت می­‌گیرد و زودرسی اهمیت زیادی دارد؛ لذا کشت رقم زودرس پاناما جهت تولید بیشترین عملکرد دانه و کشت رقم مغان 17 برای تولید روغن توصیه می­‌گردد. واژه‌های کلیدی: ارقام کنجد، تعداد کپسول در بوته، درصد روغن، عملکرد دانه LA eng UL http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-375-fa.html M3 ER -