TY - JOUR T1 - TT - اثر مقدار نیتروژن و محلول‌پاشی سولفات آهن بر عملکرد و اجزای عملکرد عدس (Lens culinaris Medik) در شرایط دیم JF - gnbd-arpe JO - gnbd-arpe VL - 5 IS - 2 UR - http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-331-fa.html Y1 - 2019 SP - 113 EP - 133 N2 - چکیده مقدمه: با توجه به دوره رشد کوتاه، عدس می‌تواند در شرایط دیم کشت شود. آهن عنصر ضروری برای رشد و نمو گیاه است و در ستز کلروفیل و تیلاکوئید و نمو کلروپلاست نقش دارد. مزیت اساسی محلول‌پاشی برگی آهن اجتناب از تثبیت آهن بواسطه واکنش‌های قلیایی آهکی در خاک است. اگرچه عدس همانند سایر لگوم‌ها می‌‌تواند نیتروژن مورد نیاز خود را از طریق تثبیت بیولوژیکی نیتروژن تأمین نماید، اما یک مقدار نیتروژن به‌‌عنوان استارتر می‌تواند در افزایش عملکرد دانه نقش داشته باشد. نیتروژن نقش مهمی در تشکیل گره‌ها دارد و از این نظر در تثبیت نیتروژن هم نقش دارد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثر نیتروژن و محلول‌پاشی آهن و همچنین اثرمتقابل دو فاکتور بر عملکرد و اجزای عملکرد عدس در شرایط دیم است. مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر در سال زراعی 93-1392، به‌‌صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در شهرستان قزوین انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل مقدار کود نیتروژن در سه سطح (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوره) و محلول‌پاشی آهن در دو سطح (صفر و سه در هزار آهن از منبع سولفات آهن) در مرحله گل‌دهی بودند. در مرحله رسیدگی، برخی از پارامترهای رشد شامل ارتفاع بوته و پارامترهای وابسته به عملکرد شامل تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه‌گیری شدند. نتایج: تجزیه واریانس نشان داد که اثر کود نیتروژن و محلول‌پاشی آهن بر صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و محتوی پروتئین و آهن دانه معنی‌دار بود. حداکثر مقدار عملکرد دانه (72/716 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 50 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنی حاصل شد. با افزایش مقدار مصرف نیتروژن از صفر به 50 کیلوگرم در هکتار، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به‌ترتیب به ‌میزان 22، 35، 7، 26 و 22 درصد افزایش یافت. در محلول‌پاشی سولفات آهن در مرحله گلدهی سببب افزایش معنی‌دار تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، محتوی پروتیئن و آهن دانه به ترتیب 6، 6، 4، 12، 4، 20 و 41 درصد گردید. نتیجه‌گیری: در مجموع می‌توان چنین استنباط کرد که محلول‌پاشی سولفات آهن با غلظت 3 در هزار و کاربرد 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار سبب بهبود رشد، عملکرد و کیفیت دانه‌های عدس شدند. M3 ER -