TY - JOUR T1 - TT - کاربرد باکتری تثبیت‌کننده نیتروژن (chrococcum Azotobacter) و باکتری حل‌کننده فسفات (Pseudomonas putida) در گیاه سویا تحت رژیم‌های مختلف آبیاری JF - gnbd-arpe JO - gnbd-arpe VL - 5 IS - 1 UR - http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-314-fa.html Y1 - 2018 SP - 189 EP - 210 N2 - مقدمه: با توجه به نوسان شرایط محیطی، خشکی عمده‌­ترین محدودیت در تولیدات محصولات زراعی بوده و حدود ٤٠ تا 45 درصد از عملکرد محصولات زراعی را کاهش می‌دهد. تنش خشکی از تأثیرگذارترین نوع تنش در تولید دانه‌­های روغنی در جهان به‌شمار می‌آید و می­‌تواند تولید را در بسیاری از زمین‌های زراعی به شدت کاهش دهد. میکروارگانیسم‌های خاک‌زی در تثبیت نیتروژن هوا و انحلال فسفات­‌های نامحلول خاک، هم‌چنین سنتز هورمون‌های محرک رشد نظیر ایندول استیکاسید، جیبرلین­‌ها، سیتوکینین‌­ها و هم‌چنین سنتز ویتامین‌ها و اسیدهای آمین مؤثر بوده و موجب افزایش عملکرد می‌گردند. در پژوهش حاضر تأثیر کاربرد باکتری تثبیت­‌کننده نیتروژن ازتوباکتر کروکوکوم و باکتری حل‌کننده فسفات سودوموناس پوتیدا بر کاهش اثرات کمبود آب آبیاری در رقم زراعی سویا تحت شرایط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفته است. مواد و روش‌­ها: این تحقیق به‌­صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 95-1394 در دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. در این آزمایش چهار تیمار آبیاری (شامل: 15 (شاهد)، 30 (تنش ملایم)، 45 (تنش متوسط) و 60 (تنش شدید) درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس از زمان گلدهی تا پایان دوره رشد) و چهار نوع تلقیح بذر سویا با باکتری (شامل: شاهد یا بدون مصرف باکتری، تلقیح با ازتوباکتر کروکوکوم، تلقیح با سودوموناس پوتیدا و تلقیح با هر دو باکتری) در نظر گرفته شدند. طول ردیف‌ها در هر کرت آزمایشی ٦ متر با فاصله ۵٠ سانتی­‌متر از هم در نظر گرفته شد. فاصله بین کرت‌ها و بین تکرارها به‌ترتیب یک و ۵/٣ متر در نظر گرفته شد. فاصله هر بوته از یکدیگر روی ردیف‌­های کاشت ٨ سانتی­‌متر در نظر گرفته شد. زمان‌بندی آبیاری براساس درصد تخلیه رطوبت خاک در ظرفیت زراعی در منطقه ریشه و عمق مدیریت آبیاری برای سویا حدود 30 سانتی‌متر در نظر گرفته شد. نتایج: نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه­‌های جانبی، کمترین ارتفاع نخستین غلاف از سطح زمین، بیشترین تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک و شاخص برداشت در تیمار کاربرد توأم ازتوباکتر کروکوکوم و سودوموناس پوتیدا در سطوح مختلف کم‌­آبیاری مشاهده گردید. از نظر رژیم آبیاری، بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه‌­های جانبی، کمترین ارتفاع نخستین غلاف از سطح زمین، بیشترین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک در تیمار شاهد مشاهده شد. نتیجه‌گیری: به‌­طورکلی می‌­توان نتیجه گرفت که کاربرد ازتوباکتر به تنهایی موجب افزایش 25 درصد عملکرد دانه، کاربرد سودوموناس پوتیدا به تنهایی موجب افزایش 30 درصد عملکرد دانه و کاربرد توأم هر دو باکتری موجب افزایش 42 درصد عملکرد دانه شد که نشان‌دهنده توانایی کاربرد توأم ازتوباکتر کروکوکوم و سودوموناس پوتیدا در افزایش عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط تنش بوده و در بروز مقاومت در گیاه سویا و جلوگیری از افت شدید عملکرد بسیار مؤثر است. M3 ER -