%0 Journal Article %T %J 2 %V 5 %N 1 %U http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-308-fa.html %R %D 2018 %K %X مقدمه: غلات نقش مهم و خاصی در الگوی مصرف مردم جوامع مختلف در جهان دارند. مطالعه واکنش‎های فیزیولوژیک گونه‌های مختلف غلات به تنش خشکی می‌تواند به شناسایی مکانیسم‌های مؤثر در مقاومت به خشکی کمک کند. تنش خشکی مهم‌ترین عامل محدودکننده عملکرد و رشد در گیاهان است و بر روی بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و مولکولی گیاه تأثیرگذار است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر فنولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد، سرعت و دوره‌ی پرشدن دانه ارقام مختلف گندم در منطقه نیمه‌خشک اجرا گردید. مواد و روش‌ها: به­منظور بررسی اثر تنش خشکی بر روی ارقام مختلف گندم آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 6 تکرار در سال 96-1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: رقم در 5 سطح (آفتاب، قابوس، کوهدشت، کریم و لاین 17) و تنش خشکی در چهار سطح (عدم تنش خشکی (شاهد)، تنش خشکی جزئی (25 درصد تخلیه ظرفیت زراعی)، تنش خشکی شدید (50 درصد تخلیه ظرفیت زراعی) و تنش خشکی خیلی شدید (75 درصد تخلیه ظرفیت زراعی) بودند. نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد به جزء عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود؛ درحالی­که خشکی بر صفات عملکرد دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود؛ اما اثر متقابل رقم × خشکی فقط بر صفت عملکرد دانه در بوته معنی‌دار بود. در شرایط تنش خشکی جزئی کمترین و بیش­ترین عملکرد دانه در بوته به­ترتیب در رقم کوهدشت و لاین 17 مشاهده شد. با شدیدتر شدن تنش (تنش شدید) بین ارقام تفاوتی مشاهده نشد. کم‌ترین و بیش‌ترین شاخص برداشت به‌ترتیب مربوط به رقم کوهدشت و آفتاب بود. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین طول سنبله با روز تا گرده‌افشانی مشاهده شد و از طرفی رابطه تعداد پنجه بارور، شاخص برداشت، عملکرد دانه و طول دوره پرشدن دانه با طول سنبله منفی و معنی‌دار بود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایح تحقیق در این آزمایش، سطوح مختلف تنش خشکی باعث واکنش متفاوتی بین ارقام مختلف گندم شد که می‌توان به تفاوت‌های ژنتیکی و سطوح تحمل­پذیری آن‌ها نسبت داد. با توجه به نتایج رقم کوهدشت و لاین 17 به­ترتیب حساس‌ترین و مقاوم‌ترین رقم به تنش بودند. %> http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-308-fa.pdf %P 67-87 %& 67 %! %9 Research %L A-10-34-42 %+ %G eng %@ 9 %[ 2018