---

برای بررسی اثرات فسفر معدنی و باکتریهای حل کننده فسفات بر رشد و عملکرد رقم تلار سویا مطالعه ای به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ۴ تکرار (Glycine max Merrill) در تابستان سال ۱۳۹۱ در منطقه دشت ناز ساری به اجرا گذاشته شد. در این آزمایش سه سطح مصرف فسفر ۰، ۵۰  و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی و چهار سطح تلقیح بذر سویا با باکتریهای حل کننده فسفات ، شامل (شاهد یا بدون مصرف باکتری، تلقیح با باکتری،Pseudomonas fluorescens، تلقیح با باکتری P‏seudomonas putida و تلقیح با هر دو سویه باکتریها) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج  این آزمایش  حاکی از آن بود که با مصرف ۵۰ کیلوگرم در هکتار فسفر حداکثر عملکرد دانه ۱۹۵/۶ گرم در متر مربع به دست آمد. و با مصرف ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار فسفر شیب افزایش عملکرد دانه کاهش یافته و به ۱۸۵/۴ گرم در متر مربع رسید. اثرات اصلی تلقیح باکتری نیز نشان داد که بیشترین میزان عملکرد دانه ( ۲۰۸ گرم در مترمربع) در تیمار مصرف توام هر دو سویه باکتری پزودوموناس فلورسنت و پوتیدا به دست آمد. مقایسه اثرات متقابل فسفر و باکتری نشان داد که در تیمار مصرف فسفر ۱۰۰ و مصرف توام هر دو سویه باکتریها عملکرد دانه به حداکثر میزان یعنی ۲۵۱ گرم در مترمربع رسید. در صورتی که تحت اثرات متقابل مصرف فسفر ۵۰ کیلوگرم  در هکتار و مصرف توام هر دو سویه ی باکتریها عملکرد دانه معادل ۲۴۹/۴ بدست آمد که تفاوت معنی داری با تیمار مصرف فسفر ۱۰۰ و مصرف توام هر دو سویه باکتریها نداشت. این نتایج نشان داد که در حضور هر دو سویه باکتریهای حل کننده فسفات، کاهش مصرف فسفر معدنی از ۱۰۰ به ۵۰ کیلوگرم در هکتار منجر به کاهش معنی داری در عملکرد دانه نشد.

---

به¬منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و فنولوژی ژنوتیپ¬های بهاره کلزا (Brassica napus L.) تحت شرایط آبیاری تکمیلی و بدون آبیاری در منطقه گنبد کاووس، ۱۴ ژنوتیپ کلزای تیپ بهاره (هایولا ۴۰۱، هایولا ۴۲۰، هایولا ۳۰۸، هایولا ۵۰، هایولا ۴۳۲، هایولا ۴۸۱۵، آرجی¬اس ۰۰۳، لاین ۵ (بهبهان)، لاین ۶ (زابل)، لاین ۷ (ورامین)، Og۱، Og۲، Og۱۴ و K۳)، در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. آزمایش در دو شرایط آبیاری (انجام آبیاری تکمیلی در دو مرحله گلدهی و پرشدن دانه) و بدون آبیاری (شرایط دیم) انجام شد. میانگین تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه ژنوتیپ¬های مورد مطالعه در شرایط آبیاری تکمیلی بیشتر از شرایط بدون آبیاری بود. در هر دو سال مورد مطالعه اثر ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی¬دار بود. در حالی‌که اثر آبیاری بر ویژگی فوق تنها در سال اول معنی¬دار شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ¬های مورد مطالعه در شرایط آبیاری تکمیلی و بدون آبیاری در سال ۹۰-۱۳۸۹ به¬ترتیب برابر ۲۹۶۰ و ۲۶۸۶ کیلوگرم در هکتار و در سال ۹۱-۱۳۹۰ به¬ترتیب برابر ۱۸۱۲ و ۱۷۱۲ کیلوگرم در هکتار بود. به‌نظر می¬رسد شرایط آب و هوایی خاص سال دوم مطالعه شامل دمای پایین هوا در طی دوره رویشی کلزا و همچنین وقوع بارندگی¬های زیاد در طی فصل رشد دلیل اصلی عدم معنی¬دار شدن اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد دانه بوده است. در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ بیشترین عملکرد دانه (۳۲۲۰ کیلوگرم در هکتار) مربوط به هیبرید هایولا ۵۰ و در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ بیش¬ترین عملکرد دانه (۲۰۶۰ کیلوگرم در هکتار) مربوط به هیبرید هایولا ۴۰۱ بود. نتایج این مطالعه نشان داد که هیبرید هایولا ۵۰ می¬تواند به¬عنوان رقم مناسب در کنار هیبریدهای هایولا ۴۰۱، هایولا ۴۲۰ و رقم آزاد گرده¬افشان آرجی¬اس ۰۰۳ جهت کشت در منطقه توصیه شود.

---

این مطالعه به‌­منظور بررسی اثر تاریخ‏ کشت انتظاری بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود انجام شد. آزمایش به‌صورت ‌فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های‎کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه تاریخ کاشت نخود (اول: ۲۰ آبان، دوم: ۱ آذر و سوم: ۱۰آذر) و چهار رقم نخود (هاشم، آزاد، آرمان و ILC۴۸۲) بودند. نتایج نشان داد اثر متقابل تاریخ کاشت × رقم روی همه تیمارهای مورد مطالعه معنی‏دار بود. نتایج مقایسات میانگین نشان داد در تاریخ کاشت اول و سوم بیش‌ترین میزان ارتفاع بوته مربوط به رقم آزاد و در تاریخ کاشت دوم بیش‌ترین میزان ارتفاع بوته مربوط به رقم آرمان بود. هم‌چنین در تاریخ کاشت اول بیش‌ترین میزان وزن صد دانه در رقم آرمان و در تاریخ کاشت دوم و سوم در رقم آزاد به‌دست آمد. بیش‌ترین میزان ارتفاع بوته با ۱/۵۴ سانتی‏متر در رقم آرمان و در تاریخ کاشت دوم و کم‌ترین آن در رقم‌ هاشم و تاریخ کاشت اول بود. رقم هاشم در تاریخ کاشت دوم بیش‌ترین میزان زیست توده و تعداد شاخه اصلی در بوته را داشت. بیش‌ترین تعداد دانه در بوته با ۴۴ عدد در رقم ILC۴۸۲ و در تاریخ کاشت دوم و بیش‌ترین وزن صد دانه با ۲/۲۹ گرم در رقم آزاد در تیمارهای تاریخ کاشت دوم و سوم به‌دست آمد. در تاریخ کشت اول و دوم رقم هاشم و در تاریخ کشت سوم رقم آزاد دارای بالاترین میزان زیست توده و عملکرد دانه بودند. بیش‌ترین عملکرد دانه (۲۴۹۰ کیلوگرم در هکتار) در تیمار تاریخ کاشت دوم در رقم‌ هاشم به‌دست آمد. کم‌ترین عملکرد دانه (۱۲۶۰ کیلوگرم در هکتار) مربوط به­همین رقم در تاریخ کاشت سوم بود که ۳/۴۹ درصد عملکرد دانه کم‌تری نسبت به تاریخ کاشت دوم داشت. در رقم ILC۴۸۲ در تاریخ کاشت دوم عملکرد دانه بیشتری به‌دست آمد، در حالی­که در تاریخ‏های کاشت زودتر و دیرتر، عملکرد دانه کمتری نسبت به تاریخ کاشت دوم حاصل شد. برای حصول عملکرد بالاتر در شرایط کشت انتظاری پیشنهاد می‏گردد رقم‌ هاشم در تاریخ کاشت دوم در منطقه کشت شود. 

---

به­منظور بررسی اثرات الگوی کاشت و تقسیط کود نیتروژن بر صفات کیفی و عملکرد دانه برنج رقم کوهسار در کشت مجدد، آزمایشی به­صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۲ در شهرستان آمل انجام شد. الگوی کاشت در سه سطح (D_۱: ۲۵×۲۵، D_۲: ۲۰×۲۰ و D_۳: ۱۰×۳۰ سانتی‌متر) به‌عنوان عامل اصلی و زمان تقسیط نیتروژن در پنج سطح (T_۱: ۱۰۰ درصد کود پایه، T_۲: ۵۰ درصد کود پایه + ۵۰ درصد مرحله پنجه­زنی، T_۳: ۵۰ درصد کود پایه + ۵۰ درصد مرحله ظهور آغازی خوشه، T_۴: ۳۳/۳۳ درصد کود پایه + ۳۳/۳۳ درصد مرحله پنجه­زنی + ۳۳/۳۳ درصد مرحله ظهور آغازی خوشه و T_۵: ۳۳/۳۳ درصد کود پایه + ۳۳/۳۳ درصد مرحله پنجه­زنی + ۳۳/۳۳ درصد مرحله خوشه­دهی کامل) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با کاهش تراکم کاشت (۲۵×۲۵ سانتی­متر) و افزایش تقسیط نیتروژن، صفات کیفی روند افزایشی داشتند ولی، عملکرد دانه با افزایش تراکم کاشت (۱۰×۳۰ سانتی­متر) حدود ۸/۱۳ درصد افزایش یافت. تحت اثر متقابل دو عامل، بیش­ترین طول دانه قبل از پخت در تیمار D_۱T_۴ مشاهده شد. بیش­ترین عملکرد دانه با میانگین­ ۳۸۷۴ کیلوگرم در هکتار در تیمار تقسیط T_۵ به­دست آمد. با توجه به نتایج این آزمایش، به­نظر می­رسد که الگوی کاشت ۲۵×۲۵ سانتی­متر و تقسیط نیتروژن در مراحل رویشی و زایشی، باعث بهبود عملکرد کیفی و از طرفی کاربرد الگوی کاشت ۱۰×۳۰ سانتی­متر و تقسیط­های T_۳، T_۴ و T_۵ منجر به افزایش عملکرد کمی برنج رقم کوهسار در کشت مجدد می‌شود.

---

تناوب زراعی بر میزان جذب نیتروژن توسط گیاهان، کارایی مصرف کودهای نیتروژنه و مقدار بذر تأثیرگذار است، بنابراین انتخاب یک نظام تناوبی با کارایی بالای نیتروژن در کاهش مصرف انرژی و افزایش سطح پایداری بوم نظام­های زراعی موثر می‌باشد. به‌منظور تعیین همبستگی برخی صفات، اجزای عملکرد و نیز روابط علت و معلولی بین آن‌ها در تناوب گندم-گندم و چغندرقند-گندم آزمایش به‌صورت فاکتوریل مرکب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط اقلیم مساعد و نسبتاً مرطوب گلستان (شهرستان گنبد کاووس) طی سال ۹۲-۹۱ اجرا شد. تیمارها شامل تراکم در ۳ سطح (۳۰۰، ۳۵۰ و ۴۰۰ بذر در مترمربع) و کود نیتروژن در ۴ سطح (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) بود. نتایج نشان داد که، بیشترین عملکرد دانه در تراکم ۳۵۰ بذر در مترمربع و مقدار ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دست آمد. اثرات متقابل نیتروژن × تراکم بر روی صفت عملکرد بیولوژیکی معنی­دار بود. در تناوب گندم-گندم و چغندرقند-گندم همبستگی عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیکی مثبت و معنی‌دار بود.به‌طور کلی و با توجه به همبستگی­های محاسبه شده در این تناوب، برای بدست آوردن حداکثر عملکرد دانه می‌توان به افزایش صفتی نظیر عملکرد بیولوژیکی متکی بود. در تناوب چغندرقند-گندم، تعداد دانه در سنبله به‌دلیل اثر مستقیم مثبت و اثر غیر مستقیم تعداد سنبله در مترمربع از طریق صفت تعداد دانه در سنبله می­تواند به‌عنوان مهم­ترین صفات جهت افزایش عملکرد دانه مورد توجه قرار گیرند.

---

به‌‌منظور بررسی تأثیر محتوای فسفر اولیه بذر (مصرف میزان‌های مختلف فسفر در گیاهان والد) و تراکم بذر بر خصوصیات رشدی و عملکرد سه رقم جو (Hordeum vulgare L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، طی دو سال زراعی ۱۳۹۲-۱۳۹۰ در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (ایستگاه مراغه) انجام شد. عامل اول شامل سه رقم جو (سهند، آبیدر و دایتون)، عامل دوم مقادیر مختلف فسفر مصرف شده در گیاهان والد در سال قبل (صفر، ۱۵، ۳۰ و ۴۵ کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل) و عامل سوم نیز سه میزان بذر (۳۰۰، ۴۰۰ و ۵۰۰ بذر در مترمربع) بود. محتوای فسفر دانه بر حسب درصد در گیاهان والد در میزان‌های مختلف فسفر مصرف شده در سال قبل اندازه‌گیری شد، و نتایج نشان داد که، در اثر مصرف مقادیر مختلف کود فسفره، غلظت فسفر در بذور تولید شده اختلاف معنی‌دار دارد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد، اثر رقم، میزان بذر در واحد سطح و نیز محتوای اولیه فسفر بذر بر برخی صفات مورد مطالعه تأثیر معنی‌داری داشت. نتایج اثر متقابل رقم × تراکم بذر × محتوای اولیه فسفر بذر نشان داد که، رقم دایتون با تراکم کاشت ۵۰۰ بذر در متر مربع و با ۳۰ کیلوگرم مصرف فسفر در گیاهان والد، بالاترین وزن هزار دانه (۲/۴۰ گرم)، درجه باردهی (۶/۲)، عملکرد بیولوژیک (۴۵۶۸ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (۲۴۶۳ کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. اثر محتوای فسفر دانه نشان داد، رقم دایتون بالاترین میزان فسفر اولیه در دانه را دارد، و در افزایش ماده خشک و در نهایت عملکرد دانه بیشتر تأثیر داشت، که نشان‌دهنده تأثیر محتوای فسفر دانه در بهبود استقرار اولیه، رشد و عملکرد بود. نتایج این مطالعه نشان داد، میزان فسفر دانه، رقم و تراکم بذر در افزایش عملکرد تأثیرگذار است.

---

به‌منظور بررسی تأثیر سیستم‌های خاک‌ورزی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) تحت تأثیر سطوح کود نیتروژن، آزمایشی به‌صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل (سد سیستان) اجرا شد. سیستم‌های خاک‌ورزی در سه سطح شامل بدون خاک‌ورزی، خاک‌ورزی حداقل و مرسوم به‌عنوان عامل اصلی و سطوح کود نیتروژن در چهار سطح شامل صفر، ۱۰۰، ۱۶۰ و ۲۲۰ کیلوگرم در هکتار از منبع اوره به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که، بیش‌ترین عملکرد دانه از سیستم خاک‌ورزی مرسوم به‌دست آمد، ولی عملکرد دانه در سیستم‌های بدون خاک‌ورزی و خاک‌ورزی کاهش یافته از لحاظ آماری اختلاف معنی‌داری نداشت. بیش‌ترین ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد پنجه بارور در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و میزان پروتئین دانه به سیستم خاک‌ورزی مرسوم تعلق داشت. با افزایش سطح نیتروژن از صفر به ۲۲۰ کیلوگرم در هکتار ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد پنجه بارور در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد پروتئین دانه افزایش معنی‌داری یافت. برهمکنش سیستم‌های خاک‌ورزی و کود نیتروژن بر تعداد پنجه بارور در بوته و شاخص سطح برگ معنی‌دار شد. بیش‌ترین تعداد پنجه بارور در بوته و شاخص سطح برگ از خاک‌ورزی مرسوم و کاربرد ۲۲۰ کیلوگرم نیتروژن حاصل شد. نتایج نشان داد که، سیستم خاک‌ورزی مرسوم توأم با سطوح کود نیتروژن بالا برای منطقه آزمایش مناسب‌تر می‌باشد.

---

مطالعه حاضر به­منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ رقم محلی اصفهان انجام شد. بدین‌منظور، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان در سال ۱۳۹۱ انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت (۱۷ فروردین، ۶ اردیبهشت و ۲۹ اردیبهشت) و تراکم بوته (۱۵، ۴۰، ۶۵ و ۹۰ بوته در مترمربع) بودند. نتایج نشان داد، روند تغییرات تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق در تاریخ کاشت‌های اول و دوم به­‌وسیله معادله توانی توصیف شد. تعداد طبق در بوته در تاریخ کاشت‌های اول و دوم به­‌ترتیب با شیب ۷۹/۰ و ۷۸/۰ کاهش یافت. هم‌چنین تعداد دانه در طبق در تاریخ کاشت‌های اول و دوم به‌­ترتیب با شیب ۳۰/۰ و ۲۶/۰ کاهش یافت. در تاریخ کاشت سوم این اجزای عملکرد به­صورت خطی و به‌ترتیب با شیب ۰۳/۰ و ۱۵/۰ کاهش یافتند. در تاریخ کاشت اول، عملکرد دانه در واحد سطح به­‌صورت خطی و با شیب ۰۳/۱ کاهش یافت. در تاریخ کاشت‌های دوم و سوم روند تغییرات عملکرد به­‌وسیله معادله درجه دوم توصیف شد. با توجه به این معادلات، تراکم بوته مطلوب برای به­دست آوردن حداکثر عملکرد دانه ۸/۵۵ بوته در مترمربع برای تاریخ کاشت دوم و ۶/۵۶ بوته در مترمربع برای تاریخ کاشت سوم تخمین زده شد.

---

به‌منظور بررسی اثرات تلقیح قارچ مایکوریزا و باکتری برادی‌ریزوبیوم ژاپونیکوم روی خصوصیات رشدی و عملکرد سویا رقم کتول آزمایشی به­‌صورت کرت­‌های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در سال‌های ۱۳۹۱-۱۳۹۰ اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: سه سطح مایکوریزا (بدون تلقیح، Glomus intraradices ،Glomus mosseae)، دو سطح استفاده و عدم استفاده از باکتری و سه سطح فسفر خالص (صفر، ۳۲/۱ و ۶۴/۲ گرم در مترمربع) بودند. نتایج نشان داد که، تلقیح با مایکوریزا و باکتری در تمام صفات به‌جز تعداد بوته در مترمربع اختلاف معنی‌داری را ایجاد نمودند. هم‌چنین اثر فسفر در تمامی صفات مورد بررسی به‌جزء وزن خشک برگ و تعداد بوته در مترمربع معنی‌دار بود. اثرات متقابل دوگانه تیمارها (مایکوریزا، باکتری و فسفر) تنها بر وزن خشک برگ، سطح برگ، وزن خشک گره‌ها معنی‌دار بود. اثر متقابل مایکوریزا × باکتری × فسفر بر وزن خشک برگ، سطح برگ، وزن هزار دانه، تعداد و وزن خشک گره‌های ریزوبیوم معنی‌دار بودند. مطابق نتایج، بیشترین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد در تیمارهای تلقیح با مایکوریزا گونه اینترارادایسس، استفاده از باکتری و ۶۴/۲ گرم فسفر در مترمربع مشاهد شد.

---

به‌منظور بررسی تأثیر خاک‌ورزی و نیتروژن مصرفی بر عملکرد، اجزای عملکرد، درصد پروتئین و تعیین مهم‌ترین جزء مؤثر بر عملکرد گندم، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس به‌صورت کرت‎های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این بررسی سیستم خاک‌ورزی به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح (عدم خاک­ورزی، شخم با زیرشکن و شخم با گاوآهن برگردان) و میزان مصرف نیتروژن به‌عنوان عامل فرعی در چهار سطح (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) بود. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که، در بین تمام صفات مورد مطالعه تنها وزن هزار دانه تحت تأثیر خاک‌ورزی قرار گرفت. بیش‎ترین وزن هزار دانه مربوط به تیمار زیرشکن با ۳۱/۴۲ گرم بود. اثر نیتروژن بر ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین دانه معنی‎دار بود. وزن هزار دانه تحت تأثیر تیمارهای نیتروژن قرار نگرفت. حداقل ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، درصد و عملکرد پروتئین دانه به تیمار عدم مصرف نیتروژن تعلق داشت. تمام صفات مورد بررسی به‌جز وزن هزار دانه با افزایش مصرف نیتروژن افزایش نشان دادند؛ به‎طوری‎که حداکثر صفات با مصرف ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار به­دست آمد. مصرف نیتروژن مؤثرتر از سیستم خاک­ورزی بر کمیت و کیفیت گندم بود. نتایج حاصل از تجزیه مسیر نشان داد که، اثر مستقیم تعداد دانه در سنبله بر روی عملکرد دانه نسبت به سایر متغیرها بیش‎تر بود. لذا، به‌نظر می­رسد که تعداد دانه در سنبله مهم­ترین جزء مؤثر بر عملکرد دانه گندم باشد.

---

---

---

---

 

---

---

---

---

---

---