چکیده مقدمه:امکان کشت دو یا سه بار برنج در سال در مناطق گرمسیری وجود دارد. کشت مجدد برنج در استان مازندران در حال گسترش است و به سحطی معادل 35 هزار هکتار در سال زراعی 1395 رسیده است. مصرف بیرویه کود نیتروژنه در اراضی شالیزاری، باعث افزایش آلودگی زیست محیطی آبهای زیرزمینی شده است. بنابراین، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر متقابل سطوح مختلف نیتروژن و رقم بر صفات زراعی و کیفیت دانه ارقام برنج کوهسار، طارم هاشمی و بینام در کشت مجدد برنج، جهت حصول عملکرد مناسب اجرا شد. مواد و روشها:آزمایش مزرعهای طی سال‌های زراعی 1394 و 1395 در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و بهصورت اسپلیت پلات اجرا شد که ارقام بهعنوان پلات اصلی و مقدار مصرف کود نیتروژنی در چهار سطح صفر، 30، 60 و 90 کیلوگرم درهکتار بهعنوان پلات فرعی در نظر گرفته شد. صفات زراعی در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی اندازه‌گیری شد. عملکرد شلتوک با برداشت 5 مترمربع و تبدیل به هکتار با میزان رطوبت 14 درصد بهدست آمد. یک نمونهی 400 گرمی شلتوک از هر تیمار و تکرار انتخاب و در آزمایشگاه کیفیت، صفات کمی و کیفی دانه برنج اندازه‌گیری شد. نتایج:نتایج آزمایش نشان دادند که اثر کود نتیروژن بر پارامترهای رشدی مثبت و معنیدار بود و با افزایش مصرف آن، صفات زراعی بین 50-15 درصد بهبود یافتند. شاخص برداشت در رقم کوهسار در تیمار شاهد معادل 26/41 درصد بود و سه سطح کودی نیتروژن نسبت به شاهد، افزایش معنیداری داشتند؛ ولی برای ارقام بینام و طارم هاشمی روند کاهشی و معنیداری نسبت به شاهد وجود داشت. کمترین عملکرد شلتوک (1808 کلیوگرم در هکتار) در تیمار شاهد و مربوط به رقم طارم هاشمی بود. بیشترین عملکرد (3536 کلیوگرم در هکتار) مربوط به رقم کوهسار و در سطح نیتروژن 90 کیلوگرم در هکتار بود. با افزایش مصرف کود نیتروژن، افزایش معنیداری در عملکرد شلتوک ارقام کوهسار، طارم هاشمی و بینام مشاهده شد؛ ولی میزان عملکرد ارقام طارم هاشمی و بینام در سطح 90 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار مشابه بود. اثر متقابلی بین رقم و سطوح مختلف کود نیتروژن بر صفات کیفی دانه برنج بهجز درصد خرده برنج و غلظت ژل وجود نداشت. کاهش ساعات آفتابی در مهر و آبانماه، احتمالأ سبب کاهش میزان فتوسنتز گیاه برنج شد. و در نتیجه روند پر شدن دانه کاهش یافته و سبب افزایش درصد خرده برنج در کشت مجدد شد. نتیجهگیری: براساس نتایج آزمایش استنباط میشود که مصرف 90 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن با سه بار تقسیط برای کسب عملکرد شلتوک مطلوب برنج در کشت مجدد، مؤثر واقع میشود. واژههای کلیدی: آمیلوز، اجزای عملکرد، شاخص برداشت، نیتروژن، برنج
