چکیده مقدمه: کمبود آب عامل مهمی در تولید محصولات کشاورزی می‌باشد؛ و یکی از آثار سوء تنش رطوبتی بر رشد و تولید گیاهان زراعی کاهش جذب عناصر کم‌مصرف توسط ریشه گیاهان می‌باشد. از طرفی دیگر با توجه به رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای غذا و تامین امنیت غذایی، لگوم‌ها مهم‌ترین منبع پروتئین در تغذیه انسان می‌باشند. در همین راستا، پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تأثیر محلولپاشی عناصر کم‌مصرف (آهن و روی) بر برخی خصوصیات رشدی و عملکرد لوبیا چشم بلبلی در شرایط تنش کم‌آبی انجام گردید. مواد و روش‌ها: این پژوهش بهصورت اسپلیتپلات درقالب طرحبلوکهایکاملتصادفیبا سهتکرار در مزرعه‌ای واقع در شهرستان شوشتر طی سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش کم‌آبی به‌عنوان کرت اصلی در سه سطح (شاهد (آبیاری معمول)، قطع آبیاری در مرحله 50 درصد گلدهی و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد غلاف‌دهی) و محلولپاشی عناصر کم‌مصرف به‌عنوان عامل فرعی در چهار سطح (شاهد (محلولپاشی با آب معمولی)، محلولپاشی روی (با غلظت 5/1 در هزار)، آهن (با غلظت 2 در هزار) و ترکیب آن‌ها) بودند. محلولپاشی عناصر، در دو مرحله 60 و 75 روز بعد از کاشت صورت گرفت. صفات مورد بررسی عبارتند از: شاخص سطح برگ، تعداد برگ، وزن خشک برگ و ساقه، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، تعداد گره بر روی ساقه اصلی، تعداد شاخه فرعی فرعی، قطر ساقه و عملکرد دانه بودند.
نتایج: نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی در مراحل گلدهی و غلاف‌دهی باعث کاهش معنی‌دار صفات مورد بررسی می‌شود. البته تأثیر تنش خشکی در مرحله غلاف‌دهی در مقایسه با مرحله گلدهی بیشتر بود. اعمال تنش خشکی در مرحله غلاف‌دهی باعث کاهش معنی‌دار تعداد برگ، وزن خشک برگ، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، تعداد گره بر روی ساقه اصلی و قطر ساقه بهترتیب به‌میزان 50، 36، 29، 44 و 18 درصد نسبت به شاهد (عدم تنش) گردید. هم‌چنین نتایج نشان داد محلولپاشی عناصر کم‌مصرف باعث افزایش معنی‌دار صفات مورد بررسی گردید؛ که در بین سطوح محلولپاشی، تأثیر کاربرد ترکیبی عناصر آهن و روی در مقایسه با کاربرد این عناصر به تنهایی، بیشتر بود. مطابق نتایج برهمکنش تیمارها، کمترین میزان شاخص سطح برگ، وزن خشک ساقه، تعداد شاخه فرعی فرعی و عملکرد دانه در شرایط تنش در مرحله غلاف‌دهی و عدم محلولپاشی عناصر کم‌مصرف مشاهده گردید. کاربرد توأم آهن و روی در شرایط عدم تنش، تنش در مراحل گلدهی و غلاف‌دهی باعث افزایش معنی‌دار عملکرد دانه بهترتیب به‌میزان 19، 15 و 36 درصد نسبت به شاهد (عدم محلولپاشی) گردید. نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج نشان داد گرچه محلولپاشی عناصر آهن و روی موجب افزایش رشد و عملکرد گیاه گردید؛ اما در شرایط تنش کاربرد ترکیبی این عناصر در کاهش اثرات سوء ناشی از تنش موثرتر واقع گردید. بنابراین، با توجه به محدودیت عناصر آهن و روی در مناطق خشک و نیمه‌خشک، محلولپاشی یک روش کاربردی به‌منظور افزایش سطح عناصر کم‌مصرف در گیاهان می‌باشد که میتواند اثرات تنش کم‌آبی بر رشد و عملکرد لوبیا چشم بلبلی را کاهش دهد. واژه‌های کلیدی: خشکی، عناصر کم‌مصرف، محلولپاشی، خصوصیات، لوبیا
Varnaseri Ghandali V, Nasiri Dehsorkhi A. Investigation of foliar application of Zinc and Iron elements in nano form on growth and yield of cowpea under water deficit stress. 3 2017; 4 (1) :109-136 URL: http://arpe.gonbad.ac.ir/article-1-248-fa.html
ورناصری قندعلی ویدا، نصیری دهسرخی عباس. بررسی تغذیه برگی عناصر روی و آهن به فرم نانو بر رشد و عملکرد لوبیا چشم بلبلی در شرایط تنش کم‌آبی. ۱. ۱۳۹۶; ۴ (۱) :۱۰۹-۱۳۶
