|
تأثیر تقسیط کود نیتروژن تحت شرایط متنوع نور و دما بر عملکرد و کارایی مصرف نیتروژن در گندم دوروم
|
| مهرزاد علیجانی زعفرانی، معصومه نعیمی*، عباس بیابانی، علی راحمی کاریزکی، عبدالطیف قلی‌زاده |
|
|
|
چکیده: (5158 مشاهده) |
چکیده
مقدمه: امروزه گندم بیش از بیست درصد کالری مورد نیاز مردم جهان را تأمین میکند و در بین غلات بهعنوان یک محصول استراتژیک در جهان مورد توجه است. از مهمترﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺟﻬﺖ اﻧﻄﺒﺎق ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﮔﻨﺪم و اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﻠﻴﻤﻲ، اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎشد. نیتروژن از اجزای تشکیلدهنده اسیدهای آمینه، کلروفیل، آنزیمها، اسیدهای نوکلئیک و پروتئینها بوده و نقش عمدهای در فیزیولوژی گیاه دارد. بنابراین لزوم برنامهریزی درست جهت افزودن میزان مناسب کود و تقسیط زمانی مناسب آن براساس مراحل مختلف رشد گیاه ضروری به نظر میرسد. این آزمایش با هدف دستیابی به بهترین تیمار میزان و زمان مصرف کود نیتروژن و تاریخ کاشت برای گندم دوروم مورد انجام قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: آزمایش در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. جهت ایجاد شرایط متنوع نوری و دمایی سه تاریخ کاشت مختلف شامل 20 آبان، 20 آذر و 20 دی در نر گرفته شد. مصرف کود نیتروژن به میزان 200 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوره با 4 تقسیط: 1) عدم کوددهی (شاهد)، 2) 25 درصد کوددهی پایه و 25 درصد در مرحله پنجهزنی و 50 درصد در مرحله ساقهدهی، 3) 50 درصد کوددهی پایه و 25 درصد در مرحله پنجهزنی و 25 درصد در مرحله ساقهدهی، 4) 25 درصد کوددهی پایه و 50 درصد در مرحله پنجهزنی و 25 درصد در مرحله ساقهدهی اعمال شد. صفات مورد بررسی شامل وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد پروتئین دانه، کارایی مصرف نیتروژن، کارایی جذب نیتروژن، کارایی تبدیل نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن مورد ارزیابی قرار گرفتند.
نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاریخ کاشت بر تمامی صفات مورد بررسی در سطح آماری یک درصد معنیدار شد. عامل تقسیط نیتروژن نیز بر تمامی صفات به جز شاخص برداشت (عدم معنی‌داری) در سطح آماری یک درصد تاثیر معنی‌داری داشت. اثرات متقابل تاریخ کاشت × تقسیط نیتروژن نیز در صفات کارآیی جذب نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن در سطح آماری یک درصد و پروتئین دانه در سطح پنج درصد اختلاف معنی‌داری نشان دادند. بیشترین عملکرد دانه (12/248 گرم در مترمربع) مربوط به کاشت در تاریخ 20 آبان و کمترین عملکرد (25/176 گرم بر مترمربع) مربوط به کاشت در 20 دی بود. با مقایسه تاریخ‌های کاشت مختلف در بین اجزای عملکرد دانه مشخص شد که با تاخیر در کاشت باعث کاهش عملکرد صفات اندازه‌گیری شده است؛ در نتیجه باعث کاهش عملکرد دانه شد. بیشترین عملکرد دانه، پروتئین دانه و کارآیی مصرف نیتروژن در تاریخ کاشت 20 آبان و تقسیط کودی N1 (25 درصد کوددهی پایه و 25 درصد در مرحله پنجهزنی و 50 درصد در مرحله ساقهدهی) مشاهده گردید.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش مشخص کرد که با اتخاذ مدیریت مناسب در انتخاب تاریخ کاشت و همچنین نحوه کاربرد کود نیتروژن میتوان از هدررفت این منبع غذایی جلوگیری نمود و در این راستا تاریخ 20 آبان به عنوان مناسبترین تاریخ کاشت گندم دوروم در شرایط اقلیمی گنبد کاووس و همچنین تیمار تقسیط کودی N1 به دلیل توجیه اقتصادی و آبشویی کمتر نیتروژن و همچنین جلوگیری از اثرات مخرب زیست محیطی جهت کشت گندم دوروم در منطقه توصیه میشود.
واژه‌های کلیدی: پروتئین دانه، پنجهزنی، تاریخ کاشت، شاخص برداشت نیتروژن، عملکرد دانه |
|
| واژه‌های کلیدی: پروتئین دانه، پنجهزنی، تاریخ کاشت، شاخص برداشت نیتروژن، عملکرد دانه |
|
|
متن کامل [PDF 653 kb]
(775 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
اکوفیزیولوژِی
دریافت: 1399/9/30 | پذیرش: 1398/12/10 | انتشار: 1398/12/10
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
